١٢ مارس ، ٢١ اسفند روز جهانی مبارزه با سانسور بر روی اینترنت

کنترل وب درجهان امروز نبرد برای اطلاعات آزاد بیش از پیش بر روی اینترنت در گرفته است. گرایش عمومی ترسیم شده در جهان تشدید کنترل اینترنت از سوی تعداد بیشتری از کشورها و در عین حال رشد توانمندی و تلاشگری نت شهروندان بیش از پیش مبتکر و متحد است. اینترنت فضای تبادل و تلاشگری در کشورهای اقتدارگرا که رسانه های سنتی زیر ضرب حکومت‌ها قرار دارند. اینترت تنها فضای بحث و تبادل اطلاعات است. و همچنین موتور اعتراض و تلاشگری است. اینترنت گلزاری است که در آن جامعه مدنی خفقان زده متولد می‌شود و رشد می‌کند. رسانه‌های جدید و به ویژه شبکه‌های اجتماعی، وسائل همکاریی را در اختیار مردم قرار داده‌اند که نظم اجتماعی را به چالش می کشد. جوانان این عرصه را اشغال کرده اند. فیس بوک به محلی برای به‌هم پیوستن فعالانی تبدیل شده است که نمی‌گذارند به خیابان‌ها درآیند. یک ویدئو بر روی یوتیوب – ندا در ایران یا تظاهران روحانیون بودایی در برمه - کافی است تا سواستفاده از قدرت دولت‌ها را در جهان نمایان کند. یک کلید یو اس پی برای پخش اطلاعات ممنوعه کافی است،همچون در کوبا که شکل پخش شبنامه محلی است. منافع اقتصادی و دفاع از گردش آزاد اطلاعات اغلب اوقات با هم ناسازگارند. در برخی از کشورها مقصر شرکت‌هایی هستند که خود بهترین امکان دسترسی به اینترنت و رسانه‌های جدید را فراهم می‌کنند و گاه منشا اثرمندی مثبت برای برخی از مردم درجامعه هستند. ایجاد مانع برای تبادلات اقتصادی و سانسور اینترنت نیز باید به دستور روز مباحث سازمان جهانی بازرگانی اضافه شود. بسیاری از اعضای آن از جمله ویتنام و چین باید مجبور شوند پیش از پیوستن به دهکده جهانی اقتصادی شبکه اینترنت خود را باز کنند. حمله برای باز پس گیری دورانی که اینترنت و رسانه‌های جدید فضایی متعلق به منتقدان و مخالفان بودند بسر آمده است. رهبران برخی از کشورها جوانه زدن تکنولوژی جدید و پیدایی امکانی برای بحث عمومی را دست کم گرفته بودند. وقتی که انقلاب‌های رنگی به انقلاب توئیتری تبدیل شدند به ناگهان بیدار شدند.پس نمی‌بایست مهار فضایی سایبری را به صدای مخالفان وا گذاشت. ماشین سرکوب دولت‌های به کار افتاد : سانسور محتوای سیاسی و اجتماعی با استفاده از اخرین تکنولوژی‌های و دستگیری و تهدید نت شهروندان، نظارت مشهود و فهرست سازی که ناشناس نویسی کاربران را در خطر قرار می‌دهد . در سال ٢٠٠٩ بیش از ٦٠ کشور جهان در سانسور اینترنت شرکات داشته‌اند. این تعداد دو برابر آمار سال گذشته است. اینترنت روز به روز جای خود را به شبکه‌های داخلی (اینترانت) می‌دهد که انتشار محتوا در آنها باید از سوی مقامات تائید شود. وب ٢ با سد کنترل ٢ رودررو شده است. کشورها معدودی مثل کره شمالی، برمه و ترکمنستان به خود اجازه می‌دهند به بهانه عدم کارافزارهای زیربنایی و یا فنی اینترنت را کاملا قطع کنند. این امر در عین حال بازار سیاه ابزار دور ارتباطاتی را مثلا در کوبا یا در شهرهای مرزی میان کره شمالی و چین گسترش داده است. هزینه سنگین سرکوب را نت شهروندان پرداخت می‌کنند. برای اولین بار پس از تاسیس اینترنت ١٢٠ وب نگار، کاربر و وب نگار معترض برای ابراز آزادنه نظر خود بر روی اینترنت در پشت میله‌های زندان بسر می‌برند. بزرگترین زندان‌های وب‌نگاران در جهان به ترتیب کشور چین با ٧٢ زندانی و سپس ویتنام و ایران هستند که در ماه های اخیر موج گسترده دستگیری به راه انداخته‌اند. در کشورهایی که استراتژی پیشرفته کنترل و سرکوب بر روی اینترنت را درپیش نگرفته‌اند دستگیری نت شهروندان افزایش یافته است. در مراکش یک وبلاگ‌نویس و مدیر یک کافی‌نت از سوی مقامات محلی برای انتشار خبرهایی از سرکوب یک تظاهرات بازداشت شده‌اند. در جمهوری آذربایجان ادنا حاجی زاده و امین ملی دو وبلاگ‌نویس زندانی با انتشار ویدئویی بر روی یوتیوب، فساد برخی از مقامات را افشا کرده بودند. در یمن نیز چهار روزنامه‌نگار آنلاین زندانی هستند. با این حال هنوز زود است تا این بازداشت‌های پراکنده به عنوان سیاستی در جهت دست‌درازی به رسانه‌ها جدید ارزیابی شود. برخی از کشورهای جهان بیش از پیش به تصویب و به اجرا ی قوانین محدود کننده در عرصه اینترنت روی آورده‌اند. بعنوان مثال در اردن، قزاقستان و یا افغانستان، همچنین در دمکراسی های غربی هم این رویه در پیش گرفته شده است. در فرانسه، استرالیا و ایتالیا به نام مبارزه با کودک آزاری جنسی و یا نقض مالکیت فکری، قوانین محدود کننده یا در دست تصویب و یا اجرا هستند. بعنوان مثال توافق‌نامه بازرگانی ضد اجناس تقلبی ( ATCA) که در اصل توافقاتی بین‌المللی برای مبارزه با تولید اجناس تقلبی و جعلی است، اما مذاکرات در باره‌ی آن در پشت درهای بسته و بدون مشورت با سازمان‌ها و نهادهای غیر دولتی و جامعه شهروندی انجام گرفته و می‌تواند به اجرای موازینی آزادی‌ستیزانه و به‌کارگیری سیستم مسدودسازی بدون الزام به نظر دستگاه قضایی منجر شود. در این میان کشورهای اسکاندیناوی رویه‌ای مخالف در پیش گرفته‌اند. فنلاند بخشنامه‌ی شماره ٧٣٢/٢٠٠٩ را در دست اجرا دارد که دسترسی به اینترنت را بعنوان حقی بنیادین برای همه شهروندان تعریف کرده است. در پرتو این آن از تاریخ ژوئیه ٢٠١٠ هر خانه باید به اتصالی دست کم یک مگا بایت در ثانیه مجهز شود و تا سال ٢٠١٥ این ظرفیت باید به ١٠٠ مگابایت در ثانیه برسد. پارلمان ایسلند نیز به منظور حمایت از آزادی بر روی اینترنت و حفاظت از شفافیت و استقلال اطلاعات، بررسی قانونی را به نام ابتکار سانه های جدید در ایسلند آغاز کرده است. اگر این قانون به تصویب رسد ایسلند به بهشت سایبری برای وبلاگ‌نویسان و نت شهروندان بدل خواهد شد. ضد‌حمله کاربران جنگ سایبری میان نت شهروندان و دولت‌های سرکوبگر پیرامون کارآیی سلاح‌های است که در دستن طرفین قرار دارد. سیستم فیلترینگ، نظارت و کنترل دولتی بیش از بیش کارآ در برابر رمزنویسی ای‌میل ، پروکسی و ابزارهای پیشرفته دور زدن سانسور و مسدود سازی ( ترُ ، وی پی ان ها، سایفون، الترا رِش و.... این نرم افزارها به همت همبستگی نت شهروندان در سراسر جهان توسعه یافته‌اند. اینگونه هزاران ایرانی از فیلترشکن‌هایی بهره می‌شوند که به وسیله چینی‌ها ساخته شده است. در این جنگ فشارهای بین المللی به حساب می آیند و منافع ژئو استراتژیک قدرت‌های بزرگ نیز بر روی اینترنت بیان می‌شود. ایالات متحده امریکا در ژانویه ٢٠١٠ آزادی بیان بر روی اینترنت را یکی از اولویت‌های سیاست خارجی خود اعلام کرد. باید منتظر ماند و دید این کشور استراتژی اعلام شده خود را در عرصه مناسبات خارجی چگونه به اجرا خواهد گذاشت و واکنش کشورهای مورد نظر چه خواهد بود. کاربران، وبلاگ نویسان، وب نگاران معترض، پراکنده، ضربه پذیرند. به همین دلیل در انجمن‌ها و گروه‌های مختلف برای مبارزه دلخواه خود گردهم می‌آیند. اینگونه انجمن وبلاگ‌نویسان روس یا انجمنی مشابه در مراکش و یا گروه کاربران روسیه سفید که علیه اقدامات دولت‌های خود کارزار به راه می‌اندازند و گروه دیگری در مصر علیه شکنجه و گرانی تلاش می‌کنند. کاربران چینی بر روی تویتر حمایت از معترضان ایرانی را سازمان می‌دهند. مطالبات آنها ملی یا بین‌المللی باشد، اما صدای مبارزه‌ای که به پیش می‌برند به گوش می‌رسد و تعیین کننده سیمای فردای اینترنت است. مقاومت آغاز شده است. کشورهای دشمن اینترنت در سال ٢٠١٠ فهرست کشورهای دشمن اینترنت که هرسال از سوی گزارشگران بدون مرز تهیه و منتشر می‌شود، امسال نیزدر برگیرنده نام بدترین نقض کنندگان آزادی بیان بر روی اینترت است . عربستان سعودی، برمه، چین، کره شمالی، کوبا، مصر، ایران، ازبکستان، سوریه، تونس، ترکمنستان و ویتنام. برخی از این کشورها به هر قیمتی می‌خواهند شهروندان خود را از حق دسترسی به اینترنت محروم کنند. برمه، کره شمالی، ترکمنستان و کوبا از جمله این کشورها هستند. برخی دیگر به بهانه مشکلات زیربنایی و فنی دسترسی به اینترنت را محدود می کنند. در این کشورها قطع کامل و یا کاهش سرعت اینترنت در شرایط بروز بحران های داخلی یا بین‌المللی امر متداولی است. عربستان سعودی و ازبکستان مسدود‌سازی گسترده و تشویق کاربران به خودسانسوری را در پیش گرفته‌اند. چین مصر، تونس و ویتنام استراتژی خود را بر توسعه در کارافزارهای با هدف اقتصادی بنا کرده‌اند اما محتوای سیاسی و اجتماعی نیز به شکل کاملا کنترل می کنند.- سیستم فیلترینگ چین و تونس روز به روز کارآتر می شود- و هر روز عدم تحمل‌ صداهای منتقد را بیشتر بروز می دهند. بحران عمیق داخلی که از چند ماه پیش ایران را فرا گرفته است، نت شهروندان و رسانه‌های جدید را در تور رژیم گرفتار و آنها را به دشمن رژیم تبدیل کرده است. گزارشگران بدون مرز برخی از کشورها را در فهرست کشورهای تحت مراقبت قرار داده است. ترکیه و روسیه از جمله این کشورها هستند. در پی کنترل اعمال شده از سوی کرملین بر رسانه های سنتی، اینترنت در روسیه به آزادترین فضای تبادل اطلاعات بدل شده است. اما با دستگیری وبلاگ‌نویسان و مسدود کردن سایت‌های به گفته مقامات دولتی افراطی پروپاگاند رژیم هر روز بر روی اینترنت بیشتر می شود. در ترکیه موضوعات تابو عموما در باره آتاتورک، ارتش، اقلیت ها ملی ( کرد و ارمنی) و خدشه دار کردن غرور ملی است. به این علت هزاران سایت مسدود شده اند. و کاربران و وب‌نگارانی که آزادنه بر روی اینترنت به این امر اعتراض می‌کنند مورد تهدید و پیگرد قرار می‌گیرند. کشورهای امارات متحده عربی،روسیه‌سفید، تایلند نیز در فهرست کشورهای تحت مراقبت قرار دارند. تایلند به دلیل سو استفاده از اتهام توهین به شخص اول مملکت برای پیگرد قضایی کاربران و وبلاگ نویسان و امارات متحده عربی برای گسترش مسدود سازی، رئیس جمهور روسیه سفید چند ماه پیش از انتخابات با صدور بخشنامه ای آزادی اینترنت را محدود کرده است. این کشورها برای آنکه به فهرست کشورهای دشمن اینترنت سقوط نکنند، باید گام‌هایی به پیش بردارند.