لهستان با آنکه دورنمای رسانهای متنوعی دارد اما آگاهی همگانی از آزادی رسانهها همچنان ضعیف است. دولت پس از تبدیل رسانههای همگانی به ابزار پروپاگاندا، تلاشهای خود را چند برابر کرده است تا موضع سردبیری رسانههای خصوصی را تغییر دهد و اطلاعات درباره موضوعهای حساس را کنترل کند.
دورنمای رسانهای
بازار رسانههای خصوصی کمابیش متنوع است و رسانههای مستقل پتاثیرگذاری مانند تیویان (TVN)، روزنامه گزتا ویبورچزا (Gazeta Wyborcza) یا سایت خبری Onet.pl دارد، اما رسانههای همگانی، به ویژه تیویپی (TVP)، ابزار پخش پروپاگاندای دولت هستند. شرکتی دولتی ۲۰ روزنامه از ۲۴ روزنامه محلی در کشور را خرید و رسانههای محلی خصوصی با رقابت شدید رسانههای دولتی روبهرو هستند. اورلن (Orlen)، شرکت نفتی متعلق به دولت اکنون مالک ۲۰ فقره از ۲۴ روزنامه محلی در کشور است. رسانههای خصوصی محلی با رقابتی شدید از طرف روزنامههای مذکور مواجهاند و روزنامههای محلی دولتی اکنون سالهاست که با بودجه دولتی منتشر میشوند.
زمینه سیاسی
«قطبیزدایی» از رسانهها که توسط دولت اعلام شد را میتوان در خرید روزنامههای محلی توسط شرکت اورلن از مالک آلمانی آنها مشاهده کرد. از آن زمان این شرکت کارمندانی حامی دولت استخدام کرده است. ائتلاف حاکم بر کشور همچنین سعی کرده است مالک آمریکایی رسانه تیویان را متقاعد کند که اکثر سهام خود در آن را بفروشد. سیاستمداران حاکم و حامیانشان همواره علیه روزنامهنگاران منتقد به حملات لفظی و شکایات راهبردی علیه مشارکت عمومی متوسل میشوند.
چارچوب حقوقی
در حالی که آزادی رسانه و حق دسترسی به اطلاعات در قانون اساسی تضمین شده است اما دولت سعی کرده است با تصویب قانونهای ویژه آنها را محدود کند. در نتیجه از سپتامبر ۲۰۲۱ تا پایان سال ۲۰۲۲، روزنامهنگاران از رفت و آمد آزادانه و کار در مرز با بلاروس ممنوع شدند، محلی که دست کم دهها مهاجر از صدها نفری که قصد ورود به لهستان را داشتند، جان باختند. نهاد دولتی قانونگذار سعی دارد با استفاده از تبصرههای قانونی موجود یافتهها و نظرات روزنامهنگاران را به چالش بکشد. برای به گونهای مشابه، در حالی که محرمانه بودن منابع روزنامهنگاران در قانون مقرر شده است اما مقامهای دولتی در برخی موارد سعی کردهاند آن را نادیده بگیرند. «توهین» به برخی نهادها همچنان میتواند با مجازات زندان همراه باشد.
زمینه اقتصادی
رسانههای همگانی توسط دولت تامین مالی میشوند اما رسانههای خصوصی نیز به مشترک پذیری در بازار کمابیش بزرگ لهستان برای درآمد خود حساب میکنند. ایستادگی رسانههای خصوصی تلاش برای تضعیف شدن از راه تصویب مالیات ویژهای بر درآمد تبلیغات را ناکام کرد. تبلیغات دولتی بیشتر میان رسانههای هوادار دولت پخش میشود و شفافیتی در این باره وجود ندارد. روزنامههای دولتی محلی با بودجه دولتی نسخههای خود را منتشر میکنند و در حال رقابت با رسانههایی مستقل هستند که برای کسب درآمد باید تبلیغات بفروشند.
زمینه اجتماعی - فرهنگی
قطبیشدن روزافزون جامعه منجر به افزایش حملههای کلامی علیه روزنامهنگاران شده است. محافظهکاران تلاش میکنند روزنامهنگاران را از پوشش مسائل مرتبط به جنسیت یا دگرباشان جنسی بازدارند. توهین به مقدسات با زندان مجازات میشود. با این وجود رسانههای مستقل از حمایت قوی بخشهایی از جامعه برخوردار هستند که برای نمونه علیه قانونی که تیویان را هدف قرار داده بود اعتراض کردند.
ایمنی
میزان خشونت پلیس و گروههای افراطی مخالف جنبش «اعتصاب زنان» که در ۲۰۲۰ به اوج خود رسید اکنون کاهش یافته است. با این وجود حملههایی علیه روزنامهنگاران نشان داد مقامهای اجرای قانون و ماموران پلیس نمیتوانند به گونهای کارآمد از آنان حفاظت کنند یا حقوق آنها را هنگام اعتراضهای مردمی تضمین کنند. در ۲۰۲۱، آنها با بازداشتهای خودسرانه و خشن خبرنگاران را از پوشش بحران پناهندگان در مرز بلاروس بازداشتند.