دبیر شورایعالی فضای مجازی: پیشنهاد ایجاد دادگاه ویژه برای ‌فیلترینگ/ سایت‌هایی ‌که یارانه دولتی می‌گیرند

دغدغه‌های‌کاربران ایرانی درباره فیلترینگ و سرعت اینترنت و نیز چالش های‌موجود در صنعت آی‌تی کشور در‌حوزه سیاست گذاری‌ما را بر آن داشت تا گفت و گویی با دکتر مهدی اخوان بهابادی دبیر شورایعالی فضای مجازی داشته‌باشیم. علیرضا خراسانی: دکتر بهابادی، مدیر تکنیکالی است که درک خوبی از موضوعات حول اینترنت داشته و سعی می کند چاره جویی های منطقی و فنی برای سوالات و دغدغه های کاربران و نیز مسوولان نظام بیابد. فیس بوک بالاخره باز می شود یا نمی شود؟ قبلا هم جواب دادم. فیس بوک در کوتاه مدت قطعا رفع فیلتر نمی شود؛ اما در درازمدت قابل بررسی است. هوشمند شدن فیلترینگ را از لحاظ فنی توضیح دهید فیلترینگی که در حال حاضر انجام می شود مبتنی بر فیلتر کردن URL هست . اگر کمیته تعیین مصادیق یک جمله یا متن مجرمانه را در سایتی تشخیص دهد، با هدف حذف آن یک جمله دارای محتوای مجرمانه، کل سایت را فیلتر می کند. قبلا از نظر فنی این امکان وجود نداشته که فقط قسمتی از سایت فیلتر شود. این موضوع در کشور برای کاربران مشکل ایجاد کرده چرا که خیلی از سایتهای فیلتر شده اطلاعات مفید دارند ولی چون در بخشی از سایت مثلا تبلیغاتی در حاشیه یک صفحه وجود دارد، محتوای مجرمانه تشخیص داده شده و فیلتر شده است. در واقع شما می خواهید از فیلتر کردن URL به فیلتر کردن محتوی یا Content filtering بروید؟ بله. حالا اینکه به چه میزان در اجرا می تواند موفق شود، باید در آینده قضاوت شود ولی استارت این ماجرا شروع شده است. بنابراین برای این کار پروژه تعریف کرده اید؟ چون این فناوری وجود داشته و شاید مسوولان دنبال آن نرفته بودند.. به هر حال آیا کمیته مصادیق در این زمینه باید کاری انجام می داده است یا نه؟ کمیته تعیین مصادیق در دادستانی است که بر اساس قانون، وظیفه یا تعهدی برای نحوه اعمال فیلترینگ ندارد. فقط قرار بوده تا مصداق محتوای مجرمانه را تشخیص دهد. مثل این می ماند که قاضی حکمی را صادر می کند. قاضی وظیفه اجرایی حکم را ندارد. مجری فرد دیگری است. مجری حکم در ماجرای فیلترینگ وزارت ارتباطات است. بنابراین ایرادی که مطرح می کنید، بر کمیته مصادیق وارد نیست؛ نه قبل و نه الان. مجری فیلترینگ که وزارت ارتباطات است باید تمهیداتی را آماده کند که بر اساس آن با کمترین آثار و مضرات جنبی، فیلترینگ را اعمال کند. پروژه هایی در قالب پالایش محتوایی یا همان content filtering ‌ در وزارت ارتباطات شروع شده (و سالهای قبل هم شروع شده) که به مرحله عملیاتی در نیامد. آیا این ضعف دانش فنی ما نبوده؟ پروژه پالایش محتوایی خیلی پیچیده نیست. در دنیا هم این موضوع حل شده و جواب سوال در دنیا وجود دارد. باید همتی شود انشا الله با سرمایه گذاری روی این حوزه فیلترینگ کشور سامان پیدا کند و از حالت URL به حالت content filtering ارتقا پیدا کند. این مشکل امیدواریم به زودی حل شود. یعنی دقیقا چه زمانی اجرایی می شود و آثار آنرا می بینیم؟ چرا که چنین پروژه ای حداقل یک سال طول می کشد! راه حل های میان بر هم وجود دارد که امیدوارم تقریبا تا 3 ماه آتی به خروجی های اولیه برسد که مردم اثر آنرا حس کنند. کاربران خواهند دید فقط آن محتوای مجرمانه حذف می شود و سایت فیلتر نمی شود. حالا در مورد لغتنامه دهخدا بگویید که چرا فیلتر شده است؟ ما هم همین سوال را از دبیر کمیته مصادیق فیلترینگ کردیم و در پاسخ گفت سایت بدلیل شکایت خود موسسه مسدود شده است. این پاسخی هست که ایشان به ما دادند. می خواهیم ببینیم آیا این صحیح است که فرد سازنده سایت و نرم افزار دامنه سایت را ثبت کرده و دیتابیس آنرا ساخته و دیتا ماینینگ هم کرده و لغتنامه را روی آن قرار داده است و صاحب امتیاز با صاحب سایت دو چیز شخصیت متفاوت هستند؟ این دقیقا چیزی است که کمیته مصادیق فیلترینگ به ما گفته است. صاحب امتیاز با آن فرد که لغتنامه را دیجیتال کرده ، به توافق نرسیده و به همین خاطر شکایت کرده است تا سایت به درخواست صاحب امتیاز فیلتر شود. کاربران سوال کرده اند که وقتی شما می خواهید سایتهای دیگری مثل فیس بوک را ببینید آیا از فیلتر شکن استفاده می کنید؟ و آیا تا بحال شده مطلبی را سرچ کنید و ببینید خیلی از نتایج فیلتر است؟ و بعد عصبانی نمی شوید؟ ببینید اولا ما حرکتی را غیر قانونی انجام نمی دهیم. در حال حاضر هم با طی یک روال اداری برخی از مشترکین می توانند سرویسی را دریافت کنند که سامانه فیلترینگ کشور روی دسترسی آنها اعمال نشود که ما هم در حال حاضر همین شرایط را داریم. این روال را طی کردیم و دسترسی به اینترنت بدون فیلتر داریم. شما بعنوان سازمان این درخواست را کرده و بدون فیلتر گرفته اید؟ بله. اما در منزل دسترسی ندارم و اینکه در مورد سرچ کردن گفته اند باید بگویم بله! من هم مثل همه مردم بارها و بارها مواجه شده ام با این صفحه که طبیعتا به کاربر هم احساس خوب و خوشایندی دست نمی دهد. مضاف بر اینکه هنگام مواجه با این فیلترینگ و دیدن صفحات چیزی که شرایط را بدتر می کند این هست که در همان لحظه سایتی باز می شود که معمولا سایت پیوندهاست که با دیدن برخی تصاویر کاملا ضد تبلیغ عمل می کند.در همان لحظه کاربر ناراحت است و ما این صفحه را (که بعضا تصاویر مذهبی هم دارد) جلوی او قرار می دهیم و این همان ضد تبلیغ است. ما هم این انتقاد را مطرح کرده و در حال پیگیری هستیم. صفحه پیوند ها از لحاظ فنی هم مشکل دارد. چرا که می خواهد تصاویر و عکسهای مختلفی را با حجم های زیاد ناگهان روی صفحه کاربر باز کند که پرفورمنس کامپیوتر را به خود مشغول می کند و روی سی پی یو تاثیر منفی می گذارد و مثلا 70 درصد رم مشغول یک صفحه IE‌ می شود که پیوندها باز شده است. انشا الله این موضوع بر طرف خواهد شد. کمیته مصادیق را می خواهید در زیر مجموعه خود بیاورید؟ نه. کمیته مصادیق طبق قانون مصوب مجلس تاسیس شده و اعضای آن هم ترکیبی از دستگاهای مختلف کشور اعم از فرهنگی ، فنی و امنیتی است که در آن حضور دارند، رییس آن هم دادستان کل کشور است و ادامه مسیر هم بدین ترتیب است که همین کمیته نقش آفرینی خواهد کرد ولی طبیعی است بدلیل اینکه در چهارچوب وظایف شورایعالی فضای مجازی ساماندهی وضعیت پالایش کشور آمده، سیاست گذاری در حوزه فیلترینگ را انجام می دهیم ولی کما فی السابق کمیته مصادیق نسبت به احراز مصادیق عمل خواهد کرد. آیا شیر اینترنت که می گویند دست این دوستان است که اگر بخواهند اینترنت را ببندند؟ در مورد تابناک بگویید که چه اتفاقی افتاد که این سایت فیلتر شد. ببینید به صورت مصداقی چون موضوع تابناک مطرح شد باید بگویم تابناک با دستور کمیته تعیین مصادیق فیلتر نشده است و می خواهیم این موضوع در اخبار اعلام شود تا مردم بدانند آنها دستور فیلتر را صادر نکرده اند. در حال حاضر طبق قوانین تنها نهاد یا مرجع صدور دستور فیلترینگ یا مسدود سازی کمیته تعیین مصادیق نیست. قضات فعال در قوه قضاییه اجازه دارند که به موازات کمیته تعیین مصادیق دستور فیلترینگ را صادر کنند. بدون اینکه کمیته در جریان قرار گیرد. اتفاقی که سر فیلترینگ تابناک افتاده سیکل خارج از کمیته تعیین مصادیق طی شده و این بعضا باعث بروز مشکلاتی از جهت اعتماد عمومی به اینترنت داخل کشور می شود. بدلیل اینکه در قوه قضاییه نیز یکپارچگی و ایجاد سلیقه واحد در بین همه مسوولین کار سختی است به نظر می رسد انشاء الله اگر رییس قوه قضاییه همت کنند یک قاضی ویژه یا یک دادگاه ویژه در حقیقت برای این موضوع تشکیل بدهند. این پراکندگی در آینده قابل پرهیز هست تا به مکانیزمی واحد برای صدور حکم برسیم. ما یک مسدود سازی داریم و یک فیلترینگ و فیلترینگ را وزارت ارتباطات بعد از گرفتن دستور از کمیته تعیین مصادیق انجام می دهد. حکم مسدود سازی را قضات و دادستان می دهند و در مورد تابناک نیز مسدود سازی شده که توسط شخص دادستان تهران انجام شده است. کمیته فیلترینگ جلسات هفتگی دارند و بعد از گرفتن رای، دستور فیلترینگ را به زیر ساخت می دهند. در مورد وی پی ان و فیلترشکن ها بگویید از آخر این ماه وی پی ان و فیلترشکن های غیر قانونی در کشور جمع می شود. پورت بسته می شود؟ بله بسته می شود و وی پی ان مجاز، وی پی ان قانونی است. شما نمی توانید از آن بعنوان ابزار دور زدن فیلترینگ استفاده کنید. وی پی ان استفاده از پروتکل های رمز گذاری شده است. وی پی ان در دنیا برای این هست که شما هنگام مبادله اطلاعات و ... از یک نقطه به نقطه دیگر، این اطلاعات رمز گذاری شده تا فردی نتواند به راحتی به آنها دسترسی پیدا کند. معمولا هم در کارهای مالی، بانکی یا سفارتخانه ها استفاده می شود که سفارتخانه ها از این نوع ارتباطات استفاده می کنند. صحبت شد که خدمات قانونی وی پی ان ابتدا ایجاد شده و راه اندازی شود و بعد ابزارهای دور زدن فیلترینگ بسته شود. این ابرازهای دور زدن فیلترینگ که پورت هایشان بسته شود آنوقت سایتها درخواست خواهند داد تا هاستینگ خود را داخل کشور بیاورند. بعد سایتهای بیرون از ایران مجبور می شوند هاست خود را داخل ایران بیاورند. برای آوردن هاستینگ به داخل ایران طرح های حمایتی شما از سایتها چگونه خواهد بود؟ برخی سایتها که از پشتوانه حاکمیتی برخوردار بوده اند توانسته اند خود را خوب بالا بکشند و با خریدهای نرم افزاری و سخت افزاری ادامه حیات دهند اما ما اخیرا تصمیم گرفته ایم (تا ظرف ماه آینده طرح را عملیاتی کنیم و مصوب کرده ایم که سایتهایی که داخل ایران هستند، باید به نوعی دولت به آنها یارانه بدهد تا هزینه هایشان در این مورد به حد صفر برسد. در این طرح کم کردن هزینه میزبانی را در نظر گرفته ایم و در فاز اول خبرگزاری ها با هر سلیقه ای را در اولویت یک گذاشته ایم (با این شرط که میزبانی را داخل کشور بیاورند) تا هزینه میزبانی آنها به حد صفر برسد. از طرف دیگر سرعت دسترسی هم برای اینها بالا رود. سرعت و پهنای باند و یک سری سخت افزارها را در شبکه قرار دهیم تا به این هدف برسیم. کاری می کنیم تا سرعت دسترسی به سایتهای داخلی با اولویت خبرگزاری ها بالا رود تا مردم انگیزه ای برای دیدن سایتهای خبری که میزبانی آنها بیرون از کشور هست، نداشته باشند. وقتی مردم ببینند با سرعت کم سایت بیرون را نمی بینند ولی سایت داخلی را با سرعت بالا می بینند قطعا تشویق می شوند تا چنین سایتهایی را بازدید کنند. فقط بزرگترین تهدید عدم امنیت است که اول باید مشکل آن حل شود. امیدواریم قبل از پایان سال این طرح عملیاتی شود و با ارتقا سرعت می توان گفت سرعت دسترسی به سایتهای داخلی در مقایسه با سایتهای خارجی ده برابر خواهد شد که این کار با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه و رفع محدودیت دسترسی 128 کیلوبایت قابل تحقق است. وی پی ان ها تایید صلاحیت شده و بعد داده می شود؟ الان فقط پرتال معرفی می شود. این هفته ثبت نام برای اشخاص حقوقی در وهله اول صورت خواهد گرفت و ببینیم تقاضا چقدر هست؟ به کاربران حقیقی و معمولی الان اجازه ثبت نام دارند؟ فعلا نه. مراحل را پیش بینی کرده ایم ولی در حال حاضر در مرحله اول خیر. چون ظرفیت آنقدر وجود ندارد.سیاست ایجابی این است که فیلترینگ کشور را سبک کنیم. یعنی برخی سایتهایی که فیلتر هستند باز شوند. برای خبرنگاران نیز بعدا دسترسی جدیدی تعریف می شود تا به همه سایتها دسترسی پیدا کنند. برای صنعت گیم چه برنامه ها و سیاست گذاریهایی دارید؟ آیا اختلافی بین بنیاد ملی بازی های رایانه ای و مرکز رسانه های دیجیتال وجود دارد؟ بنیاد ملی بازیهای رایانه ای بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تاسیس شده و اختلاف سلیقه ای هم بین مرکز رسانه های دیجیتال و بنیاد وجود دارد ولی این اختلاف سلیقه فقط در حد همین تفاوت دیدگاه و سلیقه است و در موارد اجرایی تعارض فعالیتی وجود ندارد. هر کدام از این بخش ها زیر نظر وزیر ارشاد در حال انجام کارهای خود هستند. با آقای دکتر حسینی هم بر سر این موضوع صحبت کرده ایم و هماهنگی های لازم هم بین بنده و آقای حسینی وجود دارد و امیدواریم این اختلافات سلیقه ای هم به حداقل برسد. در مورد بازی های برخط (آنلاین) که به صورت ویژه مورد توجه شورایعالی فضای مجازی هست، آنهم در سطح سیاست گذاری ، ورود خواهیم کرد ولی قطعا در لایه عملیاتی مجموع وزارت ارشاد باید فعالیت کند. اینکه در داخل وزارت ارشاد بنیاد ملی یا مرکز رسانه های دیجیتال بخواهد نقش محوری بازی کند این در اختیار وزیر ارشاد هست که چگونه ایشان تدبیر کند تا با کمترین تنش این کارها ادامه پیدا کند و امیدواریم صنعت گیم موفق شود. در مورد ممیزی و پیاده سازی استانداردهای صنعت آی تی در کشور که در حوزه شورایعالی است هم بفرمایید چه کارهایی صورت گرفته و نقشه راه و سیاست های مدون شورایعالی به کجا رسیده است؟ درقسمت امنیتی ( اگر مد نظر شماست ) در حال حاضر شرکتهای دارای مجوز و بخش خصوصی برای ارائه خدمات ISMS هستند و کار خود را انجام می دهند. ولی به صورت کلی سند راهبردی در حال تدوین هست و مسوولیت تدوین سند راهبردی فضای مجازی کشور را جناب آقای دکتر شهریاری قبول زحمت کردند از طرف مرکز ملی فضای مجازی و مدتی است شروع کرده اند و به صورت جدی هم پیگیری می کنندو در تدوین سند از کلیه اسناد موجود استفاده خواهد شد و ترکیبی از اینها بعنوان سند خروجی جهت تصویب به شورایعالی ارائه می شود. ما طبق فرمایش آقای دکتر شهریاری ظرف یک ماه آتی نسخه اولیه سند قابل ارائه را خواهیم دید. در مورد سیاست گذاری ها در بخش کسب و کار اینترنتی و بخش تولید سخت افزار و نرم افزار در کشور چه اقداماتی از سوی شورایعالی انجام شده است؟ کار اصلی ما همین است. بازار کامپیوتر ما از رونق افتاده است! ببینید حوزه اقتصادی در فضای مجازی قطعا یکی از ارکان کاری ما است و تازمانی که موضوع اقتصاد با فضای مجازی گره نخورده، نباید انتظار داشته باشیم که خروجی خاصی بیرون بیاید. یک سری مصوبات در شورایعالی فضای مجازی نیاز داریم تا فعالیتهای اقتصادی در حوزه آی تی تسهیل شوند. حالا مباحثی مثل افزایش سرعت دسترسی کاربران خانگی به محتوای داخل کشور می تواند مصوبه ای باشد که باعث رونق این صنعت و حوزه شود. یا کاهش هزینه های میزبانی در داخل کشور اعم از قیمت پهنای باند، بحث سخت افزار، بحث برق مصرفی در این حوزه (تعرفه های برق دیتا سنترهای ایرانی مانند مراکز آموزشی محاسبه شود) مصوباتی هست که انشا الله عملیاتی خواهد شد. منبع : خبرآنلاین