٢٠١١ از نگاه ارقام
روزنامهنگار :
کشته شده ٦٦
ربوده شده ٥١
دستگیر شده ١٠٤٤
مورد تعرض و تهديد قرار گرفته ١٩٥٩
تبعیدی ٧٣
رسانه سانسور شده ٤٩٩
وبنگار :
کشته شده ٥
بازداشت شده ١٩٩
مورد تعرض و تهديد قرار گرفته ٦٢
کشورهای سانسورگر اینترنت ٦٨
برای نخستین بار، گزارشگران بدون مرز فهرستی از ١٠ منطقه خطرناک برای رسانهها در جهان را منتشر میکند. در سال میلادی ٢٠١١ در این ده شهر، محله، میدان و استان، روزنامهنگاران و شهروند وبنگاران قربانی بیشترین خشونتها شدهاند. ١٠ مکانی که در انها آزادی اطلاعرسانی قربانی شده است.
٢٠١١ سالی پر هزینه برای آزادی اطلاعرسانی بود. بهار عرب در قلب رویدادهای جای گرفت، ٢٠ تن از ٦٦ روزنامه نگار کشته شده در سال ٢٠١١ در خاورمیانه جان سپردند که دو برابر کشته شدگان سال ٢٠١٠ است. اماری نزدیک به این تعداد نیز در امریکای لاتین در سالی پر از خشونت و ناامنی کشته شدند. برای دومین سال متمادی پاکستان پرمرگترین کشور جهان برای روزنامهنگاران بود. چین، ایران و اریتره در سال ٢٠١١ بزرگترین زندانهای جهان برای روزنامهنگاران بودهاند.
بهار عرب و جنبش های اعتراضی متاثر از این رویداد در سراسر جهان از سودان تا آذربایجان، اعتراضات مردمی در یونان، روسیه سفید، اوگاندا، شیلی، و یا جنبش وال استریت را اشغال کنید در ایالات متحده امریکا عوامل انفجاری افزایش دستگیری و بازداشتها بودهاند. به ویژه در این سال تعرض فیزیکی به کار اطلاعرسانی (محرومیت موقت از آزادی، بازداشت و احضار) افرایش داشته است. در بسیاری از موارد، این تعرض نشانگر اقدامات بکار گرفته از سوی دولتها برای خفه کردن اطلاعاتی بود که آنها را ضعیفتر میکرد.
افزایش ٤٣ درصدی تعرض و تهاجم علیه روزنامهنگاران و همچنین افزایش ٣١ درصد دستگیری شهروند وبنگاران- که درخط اول اطلاع رسانی و انتشار اطلاعات در کشورهایی هستند که برای فعالیت آزاد رسانهها محدودیت ایجاد میشود- شاخصهای مهم سال ٢٠١١ میلادی هستند. بر بستر گسترش اعتراضات مردمی در این سال، ٥ شهروند وبنگار جان باختند که سه نفر از انها در مکزیک به قتل رسیدهاند.
چین، ایران و اریتره در سال ٢٠١١ بزرگترین زندانهای جهان برای روزنامهنگاران بودهاند.
سال ٢٠١١ از میدان تحریر در مصر تا شهر خضدار (قصدار) در بلوچستان پاکستان، از موگادیشو تا جزایر فیلیپین، بیش از هر زمان دیگری، يادآور پرمخاطره بودن حرفه روزنامهنگاری در دورههای نبود ثبات سیاسی است. در سال ٢٠١١ خطر در خیابان بود. بیشترین موارد به هنگام تطاهراتها روی دادند که تظاهرات به درگیری با نیروهای انتظامی و یا منازعه در میان خود تظاهرکنندگان میانجامید.
فهرست ١٠ مکان پر مخاطره فهرست شده گزارشگران بدون مرز، نمایانگر وضعیت افراط در سانسور رسانهها و بکارگیری خشونت علیه همهی کسانی است که برای اطلاع رسانی آزاد و مستقل تلاش میکنند.
---
منامه : پایتخت بحرین در سال گذشته صحنه درگیریهای گسترده نیروهای دولتی با مخالفان بود. خبرنگاران خارجی از کشور اخراج و همکاران داخلی آنها مورد تهاجم و بدرفتاری قرار گرفتند. بسیاری از روزنامهنگاران از جمله عکاسان بازداشت و زندانی شدند. بحرین نمونهای از سانسور اطلاعرسانی موفق با همکاری جامعه جهانی است که در اینباره سکوت میکنند. مدیر یک روزنامه و یک شهروند وبنگار جان باختند.
ابیجان پایتخت ساحل عاج : ابوبو، اجمه، کوماسی و دیگر محلات این شهر در نخستین فصل سال ٢٠١١ یکی از خطرناکترین مناطق جهان برای مطبوعات بودند. خبرنگاران به شکل گسترده و خشونتبار بازداشت شدند، دفتر تلویزیون ملی بمباران شد و یک همکار رسانهها به ضرب ساطور کشته شد. مجری یک رادیو محلی بدست نیروهای دولتی به قتل رسید. بحران انتخاباتی به جنگ تمام عیار میان هواداران کاتاره و باگبو و به وجود آمدن شرایطی ناامن برای حرفهکاران رسانهها منجر شد.
میدان تحریر مصر : این میدان مشهور شده در شهر قاهره از اواخر ژِانویه ٢٠١١ پذیرای معترضان دمکراسی خواه مصری شد که حسنی مبارک را در ٢٠ فوریه از قدرت خلع کردند. در هفته اول فوریه حملههای سازمان داده شده علیه خبرنگاران با خشونت غیر قابل باور همراه بود. تنها در فاصله 2 تا ٥ فوریه بیش از ٢٠٠ تعرض علیه خبرنگاران خارجی و همکاران مصریشان شمارش شد. شش ماه بعد با سرکوب موج تظاهراتهای تازه علیه شورای عالی ارتش مصر که قدرت را در دست دارد، از ١٩ تا ٢٨ نوامبر ٢٠١١ پیش از اغاز دور اول انتخابات مجلس و سپس در روزهای ١٧ و ١٨ دسامبر سناریوی خشونت تکرار شد.
مصراته لیبی : پس از بنغازی اصلیترین مرکز شورشیان و منطقه استراتژیک برای تسخیر طرابلس نیز صحنه درکیری های خشونت بار میان شورشیان و ارتش وفادار به معمر قذافی بود. نبردهای مصراته به دلیل محاصرهی خبری آن تصویرگر خطر به معنای واقعی برای گزارشگران بود. از ٥ خبرنگار کشته شده در لیبی دو تن در این شهر جان باختند.
ایالت ورکروز- مکزیک: ایالت خلیجی مکزیک سالهاست که زیر سیطرهی سازمان قاچاقبری مواد مخدر به همین نام است. این ایالت مرکز انواع قاچاق و جنایت از بنزین تا مواد مخدر است. در سال ٢٠١١ با حمله ارتش فدرال به قاچاقبران، و در برابر بی عملی و یا مماشات مقامات، سه خبرنگار کشته شدند و ده تن دیگر مجبور به گریز و تبعید شدند.
خضدار پاکستان : تعداد خبرنگاران کشته شده و آمار تهدیدها علیه روزنامهنگاران در این شهر، شاخص نبود امنیت در بلوچستان است. رسانههای این استان در محاصره آتشباری میان گروههای جداییطلب و نیروهای امنیتی قرار دارند. جسد سردبیر روزنامه دیلی تاور جواد ناصر رند در ٥ نوامبر ٢٠١١ و سه ماه پس از ناپدید شدنش پیدا شد. در پایان ماه نوامبر ٢٠١١ از سوی گروه ارتش دفاع مسلح ، فهرست دهها روزنامهنگار به عنوان اهداف اینده منتشر شده است.
مناطق شهری مانیا،جزیزه لوکون و میناندو – فلیپین : این سه منطقه به تنهایی بیشترین آمار خشونت و کشتار خبرنگاران در فیلپین را به خود اختصاص دادهاند. گروههای شبه نظامی و میلیشای خصوصی که در فهرست درندگان آزادی مطبوعات قرار دارند، اصلیترین عاملان خشونت علیه روزنامهنگاران هستند. این گروههای مافیایی با استفاده از رابطه خود با برخی از سیاستمداران از مصونیت کامل برخوردارند.
موگادیشو - سومالی : در پر مرگترین پایتخت آفریقا، خبرنگاران یا بر اثر بمبگذاری های عامدانه علیه رسانه و یا شلیک گلوله ملیشیا ضد رسانه کشته میشوند. بهرغم عقب نشینی شورشیان اسلام گرای شباب از شهر، اما ادامه درگیریها پوشش خبری رویداها را در این کشور و به ویژه در پایتخت آن پر هزینه کرده است. در سال ٢٠١١ سه روزنامهنگار سومالیایی و یک خبرنگار مالزیایی در این شهر جان باختهاند.
درعا، حمص و دمشق – سوریه : این شهرها مراکز اعتراضات و همزمان مناطق ممنوعه اطلاعرسانی در سوریه هستند. خبرنگاران خارجی از این مناطق اخراج و به دیگر حرفهکاران رسانهها ویزا داده نمیشود. نادر تصاویر تظاهرات از سوی شهروندان به بهای جانشان ارسال شده است. بازداشت، ربودن، لت و کوب و شکنجه به شکل روزمره در انتظار شهروندان این کشور است که تلاش میکنند از آنچه در آنجا میگذرد خبر و تصویر تهیه و ارسال کنند. مخابرات و شبهنظامیان شعبیه و ارتش سایبری، بازوی نظامی رژیم برای به دام انداختن وبنگاران و روزنامهنگاران هستند. بسیاری از روزنامهنگاران و وبنگاران محبور به ترک کشور شدهاند. بیش از سی روزنامهنگار در بازداشت بسر می برند.
میدان تغییر - یمن : این میدان محل نخستین تجمع اعتراضی به علی عبدالله صالح و بیشترین اقداماتخشونتبار علیه خبرنگاران است. مکانی پر مخاطره برای خبرنگاران و برای پوشش خبری تظاهراتها که با سرکوب ماموران انتظامی به خون کشیده میشد. روزنامهنگاران از سوی نیروهای وفادار به قدرتی که قصد داشت مانع هر گونه تغییری شود به شکل مستقیم هدف قرار میگرفتند. شبه نظامیان هوادار حکومت بدون نگرانی از پیگرد قضایی به تعرض فیزیکی، ربودن، تخریب کارافزار و روزنامههای انتشاریافته و دفاتر نشریات اقدام میکردند.