شاخص سیاسی رده‌بندی جهانی آزادی رسانه در ۲۰۲۴ تقریبا در بیشتر کشورهای منطقه رو به سقوط است، چرا که مقامات به هر طریق ممکن در صدد مهار رسانه‌ها از جمله توسل به خشونت، بازداشت، قانون‌های متحجرانه، فشار مالی یا دستکاری هنجارهای اجتماعی هستند. تمام اینها با مصونیتی نظام‌مند برای جرایم خشونت‌آمیز علیه روزنامه‌نگاران نیز همراه است.

منطقه در جنگ

جنگ‌ها موجب قتل روزنامه‌نگاران در منطقه شده‌اند. فلسطین (ردیف ۱۵۷)، خطرناک‌ترین کشور برای خبرنگاران، هزینه گزافی در این زمینه پرداخته است. نیروی دفاعی اسرائیل تاکنون بیش از ۱۰۰ روزنامه‌نگار را در غزه کشته است که حداقل ۲۲ تن از آنها در حال انجام کار خود بوده‌اند. از شروع جنگ، اسرائیل (ردیف ۱۰۱) تلاش کرده است جلوی گزارش‌های ارسالی از مناطق تحت محاصره را بگیرد درحالی که ضداطلاعات در حال نفوذ و گسترش در رسانه‌های خود این کشور هستند. اسرائیل اکنون رتبه اول خود در منطقه را از دست داده است و قطر (ردیف ۸۴) جای آن را گرفته است و وضعیت آزادی رسانه‌ در این کشور از «مشکل‌دار» به «دشوار» تغییر کرده است. نیروی دفاعی اسرائیل سه روزنامه‌نگار را هم در لبنان (ردیف ۱۴۰) کشته است.

بروز جنگ داخلی از آوریل ۲۰۲۳ نیز باعث مرگ چند روزنامه‌نگار در سودان (ردیف ۴۹) شده است و وضعیت رسانه در این کشور به «خیلی جدی» تغییر کرده است. سوریه اکنون کشور یکی مانده به آخر در رده‌بندی است که حاکی از سقوط چهار رتبه‌ای آن می‌باشد. در حالی که این کشور یکی از خطرناک‌ترین کشورها برای روزنامه‌نگاران است، روزنامه‌نگاران سوری که از کشور فرار کرده‌اند نیز با تهدید اخراج از اردن (ردیف ۱۳۲)، ترکیه و لبنان مواجه‌اند.

روزنامه‌نگاران زندانی، فشار سیاسی

دولت‌های این منطقه از هیچ تلاشی برای مهار تنگ‌تر حق دسترسی به اطلاعات فرو نگذاشته‌اند و در منطقه خلیج فارس از هر ابزار نظرداشتی بهره گرفته‌اند از جمله برنامه‌ریزی و تصویب قوانین محدودکننده و متحجرانه در کویت (۱۳۱) و لبنان، یا چنین قوانینی از قبل در کشورهای اردن و الجزیره (۱۳۹) که رسانه‌های مستقل در آنها به طور کامل در حال ناپدیدشدن هستند.

چهار مورد از ده زندان بزرگ دنیا برای روزنامه‌نگاران در خاورمیانه است. آنها اسرائیل، عربستان سعودی (۱۶۶)، سوریه، و ایران (۱۷۶) هستند. ایران کشوری است که با تاکید بر سیاست زندانی کردن گسترده رتبه خیلی پایین خود را همواره حفظ می‌کند. آزاد شدن چند روزنامه‌نگار در مصر (۱۷۰) که به خاطر فشارهای بین‌المللی اتفاق افتد و آزادی روزنامه‌نگاران گروگان گرفته شده در یمن (۱۵۴) که نتیجه صلح میان ایران و عربستان سعودی بود نیز نشان داد منافع سیاسی تا چه میزان بر امنیت روزنامه‌نگاران تاثیر می‌گذارند.

روزنامه‌نگاران در تمام کشورهای منطقه تحت فشار از طرف سیاستمداران هستند و اغلب هزینه گزافی برای دوقطبی شدن فضای سیاسی می‌پردازند، کما این که در عراق (۱۶۹) اتفاق افتاد. در تونس (۱۱۸) روزنامه‌نگارانی که منتقد در قدرت ماندن رییس‌جمهور از ۲۰۱۹ هستند بازداشت یا بازجویی می‌شوند که یادآور اقداماتی است که پیش از انقلاب در این کشور رخ می‌داد.

مقامات به نحوی روزافزون خطوط قرمز جدیدی ارائه می‌دهند که دیکته می‌کند به برخی موضوعات چگونه باید رسیدگی شود و پوشش برخی موضوعات را نیز به کل ممنوع می‌کند. از جمله موضوعاتی نظیر جنگ، فساد، جرایم مالی، بحران اقتصادی، فمینیسم، مهاجران، گروه‌های قومی، یا اقلیت‌های جنسی و طیف موضوعاتی که رسانه‌های خاورمیانه «مجاز» به پوشش آنها نیستند همواره در حال رشد است.

مراکش (۱۲۹) تنها کشور منطقه است که شاهد رشد امتیاز سیاسی خود بود اما این افزایش به خاطر عدم بروز بازداشت‌های جدید بود. میزان اذیت و آزار روزنامه‌نگاران، بويژه آزار قضایی در مراکش بدون تغییر مانده است.