سانسور نظام‌مند در شرق
در ۲۰۲۲ جنگ در اوکراین به کرملین اجازه داد آخرین اقدام خود را برای «پاکسازی» دورنمای رسانه‌های روسی انجام دهد. سانسور نظام‌مند و خروج اجباری رسانه‌های مستقل روسی و خارجی فضا را برای اشاعه ضد اطلاعات و پروپاگاندای هماهنگ توسط رسانه‌های حامی دولت باز کرده است. ممنوعیت رسانه‌های اجتماعی غربی به نفع تلگرام تمام شد، برنامه‌ای که تعداد کاربران آن در روسیه (۱۶۴ام) طی یک سال بیش از دو برابر شده است. این اپ توسط رسانه‌های مستقل هم خیلی استفاده می‌شود تا سانسور را دور بزنند اما مورد هجوم شبکه پروپاگاندای پوتین هم بوده است و برخی از کانال‌های تلگرامی حتی تحرکات خبرنگاران خارجی که آنان را جاسوس تلقی می‌کنند، زیر نظر دارند.
در اوکراین (۷۹ام) هر وقت نیروهای روسیه منطقه‌ای جدید را اشغال می‌کنند ماشین پروپاگاندای کرملین با سرعت زیاد به راه می‌افتد، شبکه‌های تلویزیونی مختل می‌شوند، رسانه‌های اوکراینی جایگزین می‌شوند و روزنامه‌نگاران محلی تحت تعقیب قرار می‌گیرند. روزنامه‌نگاران در مناطق آزاد و عاری از جنگ از آزادی بیشتری برخوردارند. علی‌رغم آشفتگی در رسانه‌های خبری، دشواری‌های پوشش کشوری در حال جنگ و محدودیت‌های گزارش‌گری در بیشتر موارد برای چنین وضعیتی قابل انتظار بود. جنگ و روحیه اتحاد ملی باعث شده است مالکیت اولیگارش‌ها در رسانه‌ها کاهش یابد و همچنین از فشارهایی که به خاطر تفرقه ایجاد شده بود کاسته است.
حمله روسیه باعث به سایه رفتن کل منطقه شده است، بویژه بلاروس (۱۵۷ام) که اکنون در مهار روسیه قرار دارد. رده‌بندی امسال به شدت تحت تاثیر وخامت وضعیت آزادی رسانه‌ها در آسیای مرکزی است، از جمله در قرقیزستان (۱۲۲ام) که نزول چشمگیری ۵۰ رتبه‌ای داشت.
تعادلی ظریف میان آزادی و امنیت در غرب
جنگ در اوکراین بر اروپای غربی هم تاثیر گذاشته است، جایی که معمولا به سختی تعادلی میان امنیت و آزادی پیدا می‌کند. چند کشور به دلیل «امنیت ملی» کارهای روزنامه‌نگاری را محدود کرده‌اند. در یونان (۱۰۷ام) جاسوسی از روزنامه‌نگاران توسط دستگاه‌های اطلاعاتی بوسیله جاسوس‌افزار پردیتور (Predator) بزرگ‌ترین نقض آزادی رسانه‌ها در اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ بود و توضیح می‌دهد چرا یونان پایین‌ترین ردیف اتحادیه اروپا را در رده‌بندی ۲۰۲۳ کسب کرده است. در آلبانی (۹۶ام) دادستانی محدودیت‌هایی نامتناسب را بر پوشش خبری حمله‌ای سایبری تحمیل کرد که از ایران نشات می‌گرفت. در بریتانیا (۲۶ام) که جولیان آسانژ هنوز در زندان به سر می‌برد و منتظر استرداد است، روزنامه‌نگاری تحقیقی با لایحه امنیت ملی تهدید می‌شود چرا که هیچ تمهیدی برای محافظت از روزنامه‌نگاران در نظر نگرفته است. در لاتویا (۱۶ام) نهاد ناظر رسانه به گونه‌ای خودسرانه مجوز یک شبکه تلویزیونی مستقل روسی را لغو کرد. در فنلاند (۵ام) دو روزنامه‌نگار به افشای اسرار حکومتی محکوم شدند و در همین حال در سوئد (۴ام) قانونی جدید محرمانه بودن منابع روزنامه‌نگاران را به خطر می‌اندازد.
علی‌رغم این مشکلات، شکاف زیاد در رده‌بندی کشورهای عضو اتحادیه اروپا به نحوی چشمگیر کاهش یافته است. در مقایسه با کشورهایی از اتحادیه اروپا که در رده‌بندی امسال سقوط کردند، دو برابر آنها شاهد صعود در رده‌بندی بودند. در همین حال، اتحادیه اروپا در حال بحث درباره قانون بی‌سابقه‌ای است که موجب ایجاد استانداردهایی برای آزادی رسانه‌ها خواهد شد. و صعود بیشتر کشورهای شرقی اتحادیه اروپا در رده‌بندی همچنین حاکی از این است که آنها درک کرده‌اند گزارش‌گری مستقل می‌تواند سنگری مقابل پروپاگاندای کرملین باشد. صربستان (۹۱ام) که در آن رسانه‌های حامی دولت پروپاگاندای روسیه را پخش می‌کنند، شاهد بیشترین سقوط (۱۲ ردیف) در منطقه اتحادیه اروپا و بالکان بود.